آیا نمی‌بینید خداوند پاک، گذشتگان را از زمان آدم ـ درود خدا بر او باد ـ تا آخرین انسان این جهان به سنگهایی آزمایش نموده که نه زیان می‌‌رساند و نه سود می‌دهد، نه می‌‌بیند، و نه می‌‌شنود؟!
آنجا را خانه حرمت خود و جایگاه قیام مردم به عبادت قرار داد. و آن را در سنگلاخ‌ترین محل‌ها، و کم کلوخ‌ترین مکانهای مرتفع دنیا، و درّه‌ای از دیگر درّه‌ها تنگ‌تر، در میان کوههای سخت، و رملهای نرم و روان، و چشمه‌های کم آب، و دهات دور از هم، که شتر و گاو و گوسپند در آنجا از بی‌‌آب و علفی رشد نمی‌کنند بنا کرد.
سپس به آدم ـ علیه السّلام ـ و فرزندانش دستور داد به آن ناحیه توجه کنند، در نتیجه آن منطقه، مرکزی برای سودبخشی سفرها، و مقصدی برای باراندازی قاصدان گردید، اعماق دلها آهنگ آن خانه می‌‌کند، از بیابانهای بی‌‌آب و علف و دور از آبادی، و ارتفاعات درّه‌های عمیق و شیب‌دار، و جزایر جدا از همِ دریاها روی به آن می‌‌آورند، تا از روی ذلّت شانه‌ها را حرکت دهند، و گرداگرد آن خانه تهلیل گویند، و ژولیده موی و غبارآلود هَرْوَله نمایند.
لباسهای خود را کنار انداخته، و با اصلاح نکردن سر و صورتْ زیبایی خلقت خود را زشت نمایند، به جهت ابتلایی بزرگ و امتحانی سخت، و آزمایشی روشن، و تطهیـری به نهایـت، که آن را موجـب رحمـت، و رسـیدن به بهشـت قـرار داد.
و اگر خداوند پاک می‌‌خواست خانه با حرمت خود و مراکز مناسک حج را در میان باغها و نهرها، و زمین‌های نرم و هموار و پردرخت، و میوه‌های در دسترس، و ساختمانهای به هم پیوسته، و آبادیهای متّصل به هم، میان گندمزاری نیکو، و باغهای سرسبز و خرّم، و کشتزارهای وسیع، و نواحی پر آب، و زراعتهای تازه و شاداب، و جادّه‌های آباد قرار دهد قرار می‌‌داد، آنوقت مقدار اجر و ثواب را به تناسب آزمایشِ سهل و آسان اندک ساخته بود.
و اگر بنیانی که خانه بر آن استوار است، و سنگهایی که بیت حق از آن ساخته شده، از زمرّد سبز، و یاقوت قرمز، و روشنی و درخشش خیره کننده بود، بار دو دلی را از سینه‌ها سبک می‌‌کرد، و کوشش ابلیس را برای وسوسه در قلوب فرو می‌‌گذاشت، و تلاطم شک و تردید را از مردم برطرف می‌‌‌نمود.
ولی خداوند بندگانش را به انواع سختی‌‌ها امتحان می‌‌کند، و با کوشش‌های گوناگون به عبادت وامی‌‌دارد، و به امور ناخوشایند می‌‌آزماید، تا کبر را از دلهایشان بیرون کند، و خواری و تواضع را در جانشان بنشاند، تا با این گونه آزمایشها ابواب فضل و رحمتش را به روی‌شان بگشاید، و اسباب عفو خود را به راحتی به آنان عنایت فرماید.
از خطبه ۲۳۴ نهج‌البلاغه
🔍 متمتعین و ثروتمندانی که خانه روی خانه، کاخ و باغ و ویلاهایشان را به زیباترین سنگها و در و پنجره‌ها و ستونها تزئین می‌کنند و با رنگهای چشمنواز می‌آرایند و پیرامونش باغ و بستان می‌سازند، بلند می‌شوند می‌روند حج. که پیرامون ساده‌ترین و کهنترین عبادتگاه خداوند صاحب عزّت و کبریاء، خالق کهکشانها، با ساده‌ترین پوشش ممکن، خالص شوند. از کبر و غرورشان کاسته شود و بر فروتنی در پیشگاه خداوند بیفزایند.
اما حقیقتاً چند نفر باد نخوتشان می‌خوابد و دست از دنیای دون می‌کشد و مثل خداوندش راه سادگی را برمی‌گزیند. اصلاً چند نفر از آن میلیونها می‌رود که تطهیر شود و نه برای عنوان و تعظیم و تکریم و تفاخر بیشتر میان مردم؟
*هرکه در کعبه به اخلاص نشد خالص نیست
دل ما سنگ سیاهست ولی سنگ محک
-نظیری نیشابوری-