«چگونه شهری که پر از مخلوق بود تنها نشسته، و همچون زن بیوه‌ای شده است؟ آن شهر که در میان ملت‌ها بزرگ، و در میان سرزمین‌ها سرور بود چگونه خراج‌کذار شده است؟» (مرائی یرمیا ۱:۱)
امیر کتاب «گنجینه تلمود» گرفته است و مقادیری‌ش را خواندم که البته واگویه‌نگاری‌اش سخت است. داستان از ۵۸۶ پیش از میلاد آغاز می‌شود زمانی‌که معبد بیت همیقداش در بیت‌المقدس ویران شده و آیین عبادت در آن به پایان رسیده بود: «این اندیشه رعب‌انگیز بایستی رهبران یهود را در «بابل» سخت هراسناک کرده و ایشان را وادار کرده باشد تا درباره مسئله بقای ملت خود چاره‌ای بیندیشند. … با علم به این حقیقت که وجه تمایز ملت اسرائیل با سایر ملت‌ها پیوسته دین و آیین ایشان بوده، و مرکز آن دین نیز معبد «بیت همیقداش» شناخته شده … چگونه می‌توان این وجه تمایز را حفظ کرد؟»* و راه حل در یک کلمه خلاصه می‌شود: تورات.
کنیسه‌ها در آن زمان بنا نهاده می‌شود. که ابتدا محل تجمع ملتی بی‌وطن بود که «نوشته‌های کتاب مقدس را می‌خواندند و تفسیر می‌کردند. با گذشت زمان، خواندن نماز نیز در آن معمول گردید … اثر این اجتماعات ٱن بود که علاقه افراد برای مطالعه نوشته‌های مقدس عبری برانگیخته شود و … »** و نیاز به سوفر یا کاتب پدید آمد که برجسته‌ترین شخصیت در میان طبقه سوفریم «عزرا»نامی بود: «... عزرا قلب خود را برای طلب نمودن تورات خداوند و برای انجام دادن فرامین آن، و برای آموختن قوانین و احکام دینی به اسرائیل آماده ساخت.»***
در نتیجه همت عزرا، تورات تبدیل به دانش می‌شود. خداوند در قرآن به این مطلب اشاره می‌کند بارها که تورات دانش و حکمتی بود که به موسی و قوم بنی‌اسرائیل عطا کردیم. این همت به این می‌انجامد که یهودیان «بر گرد تورات حصاری کشیدند.» کار عزرا افشاندن بذری بود برای محصولی به نام «تلمود».
البته این دانش به دو فرقه شدن در یهودیان می‌انجامد که توضیحش از حوصله‌ی اینجا خارج است اما خداوند در آیات ۱۶-۱۷ سوره الجاثیه به زیبایی به تمام نکاتی که در بالا آمد اشاره می‌کند که خود در روز جزا به اختلاف ایشان داوری خواهد کرد.
غرض اینکه یهود سخت در دینِ خود متعصبند. سخت به تورات ایمان دارند و اینکه قوم برگزیده هستند و اینکه برای رسیدن به سرزمین موعود از هیچ عملی فرو گذار نیستند بلکه خود را سرور تمام ملت‌ها می‌دانند. غرض اینکه، اینکه خداوند این همه در قرآن داستان این قوم را پیش می‌کشد و هشدار می‌دهد برای ایجاد دشمنی میان این دو گروه نیست. بارها خداوند به این مسئله اشاره می‌کند که تورات و قرآن یکی هستند. مُراد خداوند تشویق مسلمانان به کشفِ دانشی است که در قرآن مستتر، بل آشکار است. تحریک ایشان به مداقه و مطالعه و تدبر در آیات است. و با مطالعه کتاب تلمود است که پی می‌بریم چرا قرآن به زبان عربی نازل شده است.
غرض از اطاله‌ی سخنم اینکه قرآن بخوانید، نه تا ایمان بیاورید. قرآن بخوانید تا گمراه نشوید. و کسانی‌که گمان می‌کنند نیاز دارند تا دانش زیاد کنند هم. مثل یک رمان بگیرید دستتان، مثل یک کتاب شعر مقدس. آنگاه بی‌که بخواهید دلتان خواهد خواست دور او و خودتان حصاری از آتش بکشید، و خود را ایمن کنید.
گنجینه تلمود را هم در کنارش بخوانید.
پ.ن: بدبختانه حتی در حوزه‌های علمیه ما هم قرآن کتاب اصلی آموزشی نیست.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* گنجینه‌ای از تلمود/دکتر آبراهام کهن/ترجمه دکتر امیرفریدون گرگانی/دیباچه/ص.۴
** همان/ص.۵
*** همان/ص.۶