وَمِنْ حَیْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۚ وَحَیْثُ مَا کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ لِئَلَّا یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَیْکُمْ حُجَّهٌ إِلَّا الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِی وَ لِأُتِمَّ نِعْمَتِی عَلَیْکُمْ وَ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ (بقره: ۱۵۰)
از هر جاى که بیرون شوى روى خویش به جانب مسجدالحرام کن. و هر جا که باشید روى بدان سوى کنید تا هیچ کس را، جز ستمکاران، با شما مجادله‌اى نباشد. از ایشان مترسید، از من بترسید تا نعمت خویش بر شما تمام کنم، باشد که هدایت شوید.
🔍 پنجشنبه‌ای که گذشت موقع خواندن روزانه یک صفحه قرآن کریم در این آیه نظرم به جمله «تا نعمت خویش بر شما تمام کنم» جلب شد. بله هزاران بار این سوره را، این آیه را خوانده و متوجه نشده بودم به هر حال آن روز نظرم را جلب کرد. به خاطر شلوغی روزهای پس از آن فرصت نشد درباره‌اش فکر کنم و صفحه را در گالری ذخیره کرده بودم که دیروز دیدم و به تفسیر نور آقای قرائتی رجوع کردم. آنجا نوشته: «خداوند متعال در ماجراى تغییر قبله مى‌فرماید: تغییر قبله براى این است که در آینده نعمت خود را بر شما تمام کنم. یعنى استقلال شما و توجّه به کعبه، زمینه‌ى اتمام نعمت در آینده است. «لِأُتِمَّ نِعْمَتِی»
این ماجرا در سال دوّم هجرى در مدینه واقع شده است. در سال هشتم هجرى نیز خداوند به مناسبت فتح مکّه مى‌فرماید: «وَ یُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ» [فتح: ۲] یعنى: این پیروزى براى این است که خداوند در آینده نعمت خود را بر شما تمام کند. چنانکه ملاحظه مى‌کنید در هر دو آیه «اتمام نعمت» به صیغه فعل مضارع بیان شده است که نشانه حدوث آن در آینده است، ولى در آیه ۳ سوره مائده که به هنگام بازگشت از حجه‌الوداع در سال دهم هجرى و بعد از معرفى رهبرى معصوم در غدیر خم نازل مى‌شود، اینگونه مى‌فرماید: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی» امروز نعمت خود را بر شما تمام کردم.
قابل توجّه و دقّت است که خداوند، روى کردن مردم به قبله را قدم نخستین براى اتمام نعمت و فتح مکّه را قدم دیگر و تعیین و معرفى رهبر را آخرین قدم در اتمام نعمت بیان مى‌کند. لازم به یادآورى است که در جریان تعیین قبله و همچنین تعیین رهبر، تذکّر مى‌دهد که «فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِی». چون در هر دو، احتمال مقاومت، مقابله، بهانه‌گیرى و شایعه پراکنى از سوى دیگران مى‌رود.
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمودند: «یا على مثلک فى الامّه کمثل الکعبه نصبها اللّه للنّاس علماً» اى على! مثال تو در میان امّت، همانند مثال کعبه است که خداوند آنرا به عنوان نشانه روشن و پرچم براى مردم قرار داده است، تا جهت خویش را گم نکنند. همچنین در حدیث دیگرى از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمود: «ونحن کعبه اللّه ونحن قبله اللّه» ما کعبه و قبله خداوندى هستیم.» (+)
اما در آیه ۶ سوره مائده نیز می‌خوانیم: «اى کسانى که ایمان آورده‌اید، چون به نماز برخاستید، صورت و دستهایتان را با آرنج بشویید و سر و پاهایتان را تا قوزک مسح کنید. و اگر جُنب بودید خود را پاک سازید. و اگر بیمار یا در سفر بودید یا از جاى قضاى حاجت آمده بودید یا با زنان نزدیکى کرده بودید و آب نیافتید با خاکى پاک تیمم کنید و صورت و دستهایتان را با آن مسح کنید. خدا نمى‌خواهد شما در رنج افتید، بلکه مى‌خواهد که شما را پاکیزه سازد و نعمتش را بر شما تمام کند، باشد که سپاس گزارید.»
آقای قرائتی در تفسیر نور برای این آیه هیچ اشاره‌ای به جمله «خدا… می‌خواهد… نعمتش را بر شما تمام کند» نکرده است. (+)