یکم: ایمان و یقین سه مرتبه دارد مرتبه اول که ایمانشان برخاسته از ادله عقلی است و دلایل کافی و شافی بر آن دارند که به آن « علم الیقین » میگویند. مرتبه بعدی شهود است، در این مرحله انسان، استدلال عقلی را پشت سر میگذارد و با چشم دل خدا را میبیند و عظمت او را مشاهده میکند و هرگونه شک و تردید از او زائل میشود که به آن «عین الیقین» گویند. مرتبه سوم « حق الیقین» است و در آن مرحله انسان به جایی میرسد که خویشتن را فراموش میکند و هرچه غیر از خداست از نظرش محو میشود.
امیرالمومنین امام علی علیه السلام یقین شهودی را مقام متقین دانسته و میفرماید: آنها مانند کسانی هستند که بهشت و آتش دوزخ را با چشم خود دیده و در آن متنعم و معذباند. خود را دائم در برابر حق میبینند و پیوسته سر بر فرمانش دارند و قداست زندگیشان گواه بر ایمان آنهاست.
حجت الاسلام والمسلمین عاملی
دوم: امیرالمومنین امام علی علیهالسلام میفرماید ایمان بر چهار پایه استوار است. صبر، یقین ،عدل و جهاد. و صبر چهار شاخه دارد شوق، ترس، زهد و انتظار
پس آنکس که شوق رفتن به بهشت دارد، دلش را از شهوتها خالی مینماید چون قلبی که اسیر شهوتها است، تناسبی با بهشت ندارد. و آنکس که از آتش جهنم میترسد از انجام کارهای حرام اجتناب میکند. و هر که در دنیا زهد بورزد سختیها را تحمل مینماید. چراکه دنیا آمیخته با ناگواریها و دردها و گرفتاریهاست. اینجا جای آسایش و آرامش نیست. و آنکه انتظار مرگ را دارد در انجام کارهای خیر شتاب میکند تا برای سفر آخرت خود مجهز باشد.
حجت الاسلام والمسلمین نظافت
سوم؛ نسخه انبیاء: سه چیز را پیامبران از هم نسخه گرفتند از آدم علیه السلام تا رسول خاتم صلّى الله علیه و آله که همیشه هر گاه صبح میشد، میفرمودند:
«کَانَ إِذَا أَصْبَحَ یَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسأَلُکَ إِیمَاناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ یَقِیناً حَتَّى أَعْلَمَ أَنَّهُ لاَ یُصِیبُنِی إِلّا مَا کَتَبْتَ لِی وَ رَضِّنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی»
بار پروردگارا ! من از تو ایمانى دلنشین و یقینى واقعبین خواستارم تا بدانم که به من نرسد جز آنچه تو بر من نوشتى و مرا از آنچه بهرهمندم کردهای راضی بدار.
آیت الله سید حسن عاملی